Havaların ısınmasıyla birlikte güneş alerjileri de kendini göstermeye başladı. Vücudun güneş ışınlarına karşı aşırı hassasiyet göstermesi sonucu oluşan güneş alerjiyle ilgili merak edilen soruları İstanbul Alerji Kurucusu, Alerji ve Astım Derneği Başkanı Prof. Dr. Ahmet Akçay yanıtladı.
Güneş Alerjisi Nedir?
Güneş alerjisi, cildimizin güneş ışınlarına karşı aşırı bir hassasiyet göstermesidir ve cildin güneş ışığına maruz kalması nedeniyle ortaya çıkar. Güneş ürtikeri veya güneşe bağlı kurdeşen olarak da bilinir. Cildin güneşe maruz kalan bölgelerinde tekrarlayan, kaşıntılı kızarıklık, ödem, kabarıklık şeklinde olan kurdeşen ataklarıyla kendini gösterir. Genellikle hafif bir alerji olarak görülmekle birlikte aşırı derecede olduğunda sorun yaratabilir, günlük aktivitelerimizi sınırlayabilir ve yaşam kalitemizi olumsuz yönde etkileyebilir.
Güneş Alerjisinin Görülme Sıklığı Nedir?
Güneş alerjisi, nadir görülen bir kurdeşen türüdür. Tüm kurdeşen vakalarının % 0,5'inden daha azını oluşturur. Hastalık genellikle gençlerde (ortalama yaş 35) başlar, ancak yenidoğanlarda veya yaşlı kişilerde de görülebilmektedir. Kadınlarda daha sık görülür. Alerjiye yatkın olan atopik kişilerde görülme sıklığı biraz daha yüksektir Güneş ürtikerinin diğer kronik ürtiker türleri ile birlikte görülme olasılığı % 16’dır
Güneş Alerjisi Nasıl Gelişir?
Güneş alerjisinin nasıl geliştiği tam olarak anlaşılamamıştır. Güneşe maruz kaldıktan sonra ortaya çıkan, IgE aracılı olabilen ani bir aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Güneş ürtikerinin gelişmesinde bir hipotez ortaya atılan bir hipotez ise şöyledir: “Güneş ışınları, serumda veya cildimizde bulunabilen kromofor adı verilen endojen bir maddeyi aktive ederek onu immünolojik olarak aktif bir foto-alerjene dönüştürüyor. Bu daha sonra alerjiye neden olan mast hücrelerinden kimyasal maddelerin salınmasını tetikleyerek kurdeşen lezyonlarına neden olur.” Güneş alerjisi olan bir kişinin kendi serumunun ışınlanarak enjeksiyonu da ciltte alerji yapmasından dolayı bu hipotez ile tutarlı bulunmuştur.
Güneş Alerjisinin Tetikleyicileri Nelerdir?
Bazen, güneş ürtikeri, bazı ilaçlar tarafından tetiklenir. Bazı kolesterol düşürücü ilaçlar (Atorvastatin gibi), antipsikotik olarak kullanılan bazı ilaçlar (klorpromazin), bazı antibiyotikler (tetrasiklin gibi) veya doğum kontrol hapları güneş alerjisini tetikleyebilir.
Parfümler, dezenfektanlar, boyalar veya diğer kimyasalların kullanımı sonrası güneş ışınına maruz kalmak da güneş alerjisine neden olabilir.
Güneş Alerjisinin Belirtileri Nelerdir?
Güneş ışığına maruz kaldıktan birkaç dakika sonra, güneşe maruz kalan bölgelerde:
-Kızarıklık,
-Yanma,
-Ödemli kabarıklıklar şeklinde belirtiler görülür.
Güneş ışınlarının alttaki cilde ulaşmasına izin veren ince ve beyaz giysilerle kaplı alanlarda da güneş alerjisi gelişebilir. Göz etrafında veya dudaklarda da alerji görülebilir.
Kıyafet altında kalan cilt genellikle güneşe maruz kaldığında daha şiddetli tepki verir. Yüz ve el sık sık güneşe maruz kaldığı için daha toleranslıdır.
Özellikle cildin geniş alanları uzun süre güneş ışığına maruz kalırsa mide bulantısı, hırıltılı solunum, nefes darlığı veya bayılma gibi ciddi alerji belirtileri de görülebilmektedir. Bununla birlikte, ciddi alerji belirtileri olsa bile alerjik şok nadiren gelişir.
Belirtiler Ne Zaman Geçer?
Ciltte görülen belirtiler, vakaların% 75'inde güneşe maruz kalmanın kesilmesinden sonraki bir saat içinde düzelmeye başlar ve 24 saat içinde tamamen düzelir. Belirtilerin şiddeti ve süresi de ışığın yoğunluğu ile değişebilir.
Teşhisi Nasıl Yapılır?
Güneş alerjisi tanısında hastadan alınan bilgiler çok önemlidir. Güneş ışığına maruz kaldıktan birkaç dakika sonra meydana gelen geçici kurdeşen olması önemlidir. Güneşe maruz kalınmadığında muayene bulguları normaldir. Güneş ürtikerinin teşhisinde klinik bulguların önemli olmasının tanı sıra tanı fototest ile doğrulanabilir. Fototest, cildinizin farklı dalga boylarındaki bir güneş lambasından gelen UV ışığına nasıl tepki verdiğine ve hangi dozda tepki verdiğini bakar. Cildinizin tepki verdiği dalga boyu, belirli güneş alerjinizi belirlemenize yardımcı olabilir.
İlaca bağlı fotosensitivite veya foto kontakt dermatiti dışlamak için fotopatch testi faydalı olabilir. Fotopatch denilen yama testi, cildinize alerjileri tetiklediği bilinen farklı maddeleri koymayı, bir gün beklemeyi ve ardından cildinizi bir güneş lambasından gelen UV radyasyonuna maruz bırakmayı içerir. Cildiniz belirli bir maddeye tepki verirse, güneş ürtikerini tetikleyen şey bu olabilir.
Güneş alerjisinin belirtileri gösteren bazı hastalıklar vardır. Bunlar
-Polimorf ışık erüpsiyonu,
-Lupus eritematozus,
-İlaca bağlı fotosensitivite,
-Foto kontakt dermatiti içerir.
Güneş Alerjisinin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Güneş ürtikerinin tedavisi için herhangi bir kılavuz yoktur. Değişken başarı ile farklı tedaviler kullanılmıştır. Geniş spektrumlu güneş kremleri ve koyu renkli giysiler kullanılarak güneşe maruz kalmadan kaçınmanın yanı sıra güneş ışınlarından korunma mantıklı olarak önerilir.
İlaç tedavisi olarak antihistaminikler sıklıkla kullanılan ilaçtır. Çoğu zaman rahatlama sağlayabilirler, ancak genellikle daha yüksek dozlar gerektirirler. Ancak güneş ürtikerinde kızarıklığa antihistaminiklerin hiçbir etkisi yoktur. Kızarıklık ve yanmayı rahatlatmak için losyonlar kullanılabilir.
Güneş ışığına toleransı geliştirmek için fototerapi (UVA, UVB, görünür ışık) ve fotokemoterapi (PUVA) kullanılabilir. Bu tolerans geliştirme süreci, etki spektrumuna ve minimum ürtiker dozuna dayanmalıdır. PUVA, tek başına fototerapiden daha uzun süreli bir yanıt veriyor gibi görünmektedir.
Güneş Ürtikeri Düzelir Mi?
Güneş ürtikeri, tam olarak anlaşılamayan esrarengiz bir hastalıktır. Teşhis basit olsa da tedavisi zordur. Güneş ürtikeri genellikle otuzlu yaşlarda gelişir ve kronik bir hastalık halini alır. Tedavi ile tüm hastalar düzelmeyebilir.
Kendiliğinden düzelme olasılığı, güneş alerjisi başlangıcından sonraki 5 yılda % 15 ve 10 yıl sonra % 25 olarak tahmin edilmiştir. Genel olarak, şiddetli ürtikerli hastalar düzelme olasılığı düşüktür. Birçok hasta kapalı mekanda kısıtlanır ve yaşam kalitesi düşüktür.
Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Güneş ürtikerinin tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonundan kaynaklandığı düşünüldüğünden, şiddetli güneş ürtikeri atakları bayılma nöbetlerine, nefes sıkışmasına ve hatta ciddi alerji belirtilerine yol açabilir.
Güneş Alerjisinden Korunma Yolları
Güneşe maruz kalmanızı sınırlayın ve özellikle güneşin en güçlü olduğu 10: 00-16: 00 saatleri arasında güneşten uzak durun.
Kızarıklığınız belirli bir ilaçla ilgiliyse, alerji uzmanınızla irtibata geçin.
Uzun kollu, uzun pantolonlar veya uzun etekler gibi maksimum korumaya sahip, yakından dokunmuş giysiler giyin.
UV koruma faktörünü güneş kremlerinden daha iyi engelleyen 40'ın üzerinde UPF koruma faktörüne sahip giysiler giymeyi düşünün.
Açıkta kalan cilde geniş spektrumlu bir güneş kremi sürün ve düzenli olarak tekrar uygulayın.
Dışarıdayken güneş gözlüğü ve geniş kenarlı bir şapka takın; güneş şemsiyesi kullanın.
Sonuç Olarak:
-Güneş alerjisi, nadir görülen bir kurdeşen türüdür ve tam olarak anlaşılamayan esrarengiz bir hastalıktır.
-Güneş ürtikerinin tedavisi için herhangi bir kılavuz olmadığını bilmek gerekir.
-Güneş ışınlarından kaçınmak için gerekli önlemlerin alınması gerekir.
-Tedavide yüksek doz antihistaminikler kullanılabilir.
-Ciltteki yanma ve kızarıklığı gidermek için losyonlar kullanabilirsiniz.
-Geleneksel tedavide başarısız olanlar fototerapi, fotokemoterapi ve biyolojik ajanlarla tedavi edilebilir.
-Genel olarak, şiddetli ürtikerli hastalar için hastalığın gidişatı kötüdür; birçok hasta kapalı mekanda kısıtlanır ve düşük bir yaşam kalitesine yol açar.
-Güneş ürtikerinin genellikle uzun süre devam eder.
